Dokładnie 16 lat temu, 13 października 2006 odbył się pierwszy w Polsce Dzień Ratownika Medycznego. Święto zostało ustanowione ustawą z 8 września 2006, by uhonorować tysiące osób codziennie walczących o życie i zdrowie innych.

Ratownikiem medycznym może, a nawet powinien stać się każdy - zapoznaj się więc z tymi najważniejszymi krokami by kiedyś nie zmarnować szansy na ocalenie czyjegoś życia.

Numery alarmowe

112 lub 999

Jedną z najważniejszych informacji do zapamiętania jest numer alarmowy. Wielu z nas pod presją stresu wybiera 999 - pomimo faworyzowania numeru 112 wybieranie tego wcześniejszego nie jest to decyzją złą. Wręcz przeciwnie! - Numer 999 odbiera dyspozytor medyczny - w przeciwieństwie do odbierającego połączenia z numeru 112 dyspozytora Europejskiego Telefonu Alarmowego. Jednak obydwie z tych osób są kompetentne do przyjęcia naszego zgłoszenia, udzielenia niezbędnych informacji i skierowania ambulansu.

W stresie często zapominamy co i jak chcemy przekazać - dla dyspozytora kluczowe dane to:

• Sprawa w jakiej dzwonimy - na przykład wypadek drogowy, atak epilepsji, złamanie
• Adres pod którym się znajdujemy lub numer z czerwonego słupka jeżeli zdarzenie miało miejsce na drodze
• Informacje o osobie której dotyczy zajście - np. płeć, wiek, czy przy występujące u niej choroby
• Nasze imię i nazwisko

Dyspozytor zapisze przekazane przez nas informacje i podejmie decyzję o wysłaniu służb lub poprosi o podanie dodatkowych danych.

Bardzo ważne jest powstrzymanie się przed zakończeniem połączenia zanim dyspozytor nam na to zezwoli - być może zapomnieliśmy o czymś co dla służby zdrowia jest bardzo istotne!

Pierwsza pomoc

Jeżeli nie jest bezpośrednio zagrożone czyjeś zdrowie lub życie, nie należy dzwonić pod numer alarmowy. W ten sposób dyspozytor będzie mógł poświęcić swój czas na zgłoszenia od których może zależeć czyjeś zdrowie lub życie.

Jeżeli nie jesteśmy pewni co należy zrobić w przypadku określonego zdarzenia, wybranie numeru alarmowego to jedyna słuszna opcja. Nieodpowiednio wykonane działanie może nie tylko nie pomóc ale wręcz zaszkodzić - przy okazji zabierając bezcenny czas na ocalenie czyjegoś zdrowia lub życia.

Co również ważne, nie udzielenie pierwszej pomocy, kiedy jest to możliwe, może nie tylko spowodować czyjąś śmierć lub kalectwo - ale również spowodować konsekwencje karne włącznie z pozbawieniem wolności do lat 3.

Publikujemy jednak listy działań, jakie należy wykonać przy najpowszechniejszych wypadkach - obycie z nimi może kiedyś poskutkować udaną akcją pierwszej pomocy. Pochodzą one z serwisu Ministerstwa Zdrowia i są aktualne na dzień 2022-09-21.

Stłuczenie

• Przyłóż zimny okład na stłuczone miejsce.
• Stłuczoną kończynę unieruchom w pozycji, jaką wybierze sobie poszkodowany - takiej, która sprawia mu najmniejszy ból.
• W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe.
• Jeśli zajdzie taka potrzeba, skonsultuj się z lekarzem.

Zranienie

• Zatrzymaj krwotok z rany poprzez uciśnięcie miejsca krwawienia za pomocą jałowego opatrunku.
• Oczyść ranę z ziemi i drobnych ciał obcych.
• Umyj ranę wodą z mydłem, przemyj środkiem dezynfekującym.
• Załóż jałowy opatrunek, zbliżając brzegi rany.
• Zabandażuj ranę.
• W razie potrzeby skonsultuj się z lekarzem (profilaktyka przeciwtężcowa).
• Dużych przedmiotów znajdujących się w ciele nie usuwaj z rany; unieruchom je i pozostaw do czasu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego.
• Nie przenoś poszkodowanego.

Złamanie

• Unieruchom kończynę.
• Złamaną rękę podwieś na chuście lub bandażu.
• Złamaną nogę połóż na deseczce i unieruchom bandażem lub stabilizuj mocując ją do zdrowej nogi za pomocą bandaża.
• Jeśli złamanie jest otwarte, opatrz ranę za pomocą jałowego opatrunku z gazy lub czystego ubrania; pamiętaj, aby nie wciskać do środka odłamków kostnych.
• Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Zwichnięcie

• Przyłóż zimny okład na zwichnięty staw.
• Unieruchom w pozycji, jaką wybierze sobie poszkodowany.
• W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe.
• Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Krwotok z rany

• Jeżeli posiadasz jałowy opatrunek, załóż go na ranę, jeśli nie, wykorzystaj np. czyste ubranie.
• Zastosuj miejscowy ucisk na ranę.
• Unieś zranioną kończynę powyżej tułowia.
• Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Omdlenie

• Ułóż poszkodowanego na plecach z nogami uniesionymi wyżej niż tułów.
• Zastosuj zimne okłady na głowę i szyję.
• Jeżeli utrata świadomości lub splątanie (utrudniony kontakt słowny z poszkodowanym) przedłuża się, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Uraz kręgosłupa

• Jeśli poszkodowany jest przytomny, ale podejrzewasz uraz kręgosłupa, nie ruszaj go.
• Pozostaw go w pozycji zastanej, unikaj przenoszenia poszkodowanego.
• Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.
• Jeżeli zajdzie potrzeba przeniesienia chorego, możesz to zrobić tylko przy użyciu noszy lub szerokiej deski, nie zmieniając ułożenia ciała poszkodowanego.

Porażenie prądem

• Nie dotykaj osoby porażonej prądem, zanim nie odłączysz źródła prądu.
• Odłącz bezpieczniki (korki), wyjmij z gniazdka wtyczkę urządzenia elektrycznego, które spowodowało porażenie.
• Zabezpiecz siebie przed porażeniem (użyj do tego np. drewnianego kija, włóż gumowe rękawice).
• Sprawdź stan poszkodowanego - czy jest przytomny, czy oddycha.
• Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.
• Jeśli poszkodowany nie oddycha prawidłowo, wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 oddechy ratownicze, kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w sekwencji 30:2 lub jedynie uciskanie klatki piersiowej z częstością 100 - 120/min.
• Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha prawidłowo, ułóż go w pozycji bezpiecznej.
• Załóż opatrunek na oparzone miejsce.
• Pozostań z poszkodowanym do czasu przybycia zespołu ratownictwa medycznego.

Oparzenia

• Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij straż pożarną, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 lub 998.
• W przypadku oparzenia dróg oddechowych niezwłocznie wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.
• Jeśli oparzona jest ręka, zdejmij biżuterię - zanim narastający obrzęk to uniemożliwi.
• Ochładzaj oparzoną część ciała polewając ją czystą wodą o temperaturze ok. 20°C od 10 do 20 minut.
• Zabezpiecz oparzoną część ciała jałowym opatrunkiem.
• W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe.
• W przypadku oparzeń chemicznych natychmiast usuń zanieczyszczone ubranie (przed rozpoczęciem polewania wodą). Jeśli ubranie jest wtopione w ciało, nie zrywaj go, tylko wytnij ubranie wokół rany.
• Jeśli oparzenie jest rozlegle, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Krwawienie z nosa

• Posadź poszkodowanego z głową lekko pochyloną do przodu tak, aby nie połykał napływającej krwi.
• Poszkodowany powinien oddychać ustami.
• Na kark i czoło przyłóż zimy okład, np. ręcznik nasączony zimną wodą lub kostki lodu owinięte w materiał. Pamiętaj, aby co kilka minut wymieniać zimny okład.
• Przyłóż do nosa gazik lub chusteczkę, uciśnij krwawiące nozdrze i utrzymuj ucisk przez ok 10 minut.
• Jeśli krwotok z nosa jest silny, nie ustępuje po wykonaniu wymienionych czynności (trwa dłużej niż 15 - 20 minut) lub doszło do urazu głowy, szyi albo gdy występują zaburzenia świadomości, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Ciało obce w drogach oddechowych u dorosłego

• Zachęcaj poszkodowanego do kaszlu.
• Jeśli kaszel staje się nieefektywny, pochyl go do przodu i wykonaj do 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem między łopatkami, stojąc za poszkodowanym.
• Jeśli to nie spowoduje usunięcia ciała obcego, stań blisko za poszkodowanym, pochyl go do przodu, przyłóż swoje splecione ręce w okolice nadbrzusza i dynamicznie uciskaj do 5 razy jego nadbrzusze (w okolicy połowy odległości pomiędzy pępkiem a końcem mostka).
• Jeśli te czynności nie spowodują usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, kontynuuj uderzenia między łopatkami na przemian z uciśnięciami nadbrzusza.
• Jeśli poszkodowany straci przytomność:
  • bezpiecznie ułóż go na ziemi,
  • wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową w sekwencji: 30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 oddechy ratownicze kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w sekwencji 30:2 lub jedynie uciskanie klatki piersiowej z częstością 100 - 120/min.

Ciało obce w drogach oddechowych u dziecka przytomnego

• W przypadku nieefektywnego kaszlu wykonaj 5 uderzeń w okolicę między łopatkami.
• Niemowlę ułóż głową w dół na własnym przedramieniu, następnie wykonaj 5 uderzeń między łopatkami.
• Jeśli uderzenia między łopatkami są nieskuteczne, wykonaj uciśnięcia klatki piersiowej u niemowląt, a u dzieci starszych - uciśnięcia nadbrzusza.
• Kontynuuj powyższe czynności w sekwencji: 5 uderzeń między łopatkami, 5 uciśnięć nadbrzusza do momentu wydalenia ciała obcego.

Ciało obce w drogach oddechowych u dziecka nieprzytomnego

• Udrożnij drogi oddechowe, wykonaj 5 oddechów ratowniczych, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową w sekwencji: 15 uciśnięć klatki piersiowej, 2 oddechy ratownicze.
• Poszkodowany w wypadku komunikacyjnym
• Zabezpiecz miejsce zdarzenia.
• Pamiętaj o własnym bezpieczeństwie.
• Sprawdź czy poszkodowani potrzebują pomocy i ewentualnie ilu ich jest.
• Określ swoją lokalizację np.: poprzez słupki drogowe.
• Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.
• Postępuj dalej zgodnie z instrukcjami dyspozytora medycznego.

Podsumowanie

Dzień Ratownika Medycznego jest ważną okazją służącą nie tylko docenieniu służby medycznej, która codziennie walczy o życie i zdrowie człowieka - ale również do rozpowszechniania informacji, które kiedyś mogą kogoś uratować.

Wszystkim Ratownikom Medycznym życzymy wyłącznie udanych akcji - a przede wszystkim dużo zdrowia.